LINH THIÊNG ĐỀN BẢO HÀ
Đền Bảo Hà - khu Di tích lịch sử văn hóa Quốc gia, được xây dựng dưới chân đồi Cấm, xã Bảo Hà, bên cạnh dòng sông Hồng chảy vào miền đất Việt, cách TP. Lào Cai khoảng 60 km về phía nam. Đền thờ thần vệ quốc Hoàng Bẩy. Đây là địa chỉ thu hút du khách thập phương đông nhất của huyện Bảo Yên.
Đền Bảo Hà lưng tựa vào núi, mặt hướng theo dòng sông Hồng, có sự kết hợp hài hoà giữa cảnh quan thiên nhiên với kiến trúc văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam. Theo thuyết phong thủy, đền có tiền án, hậu trảm, tả phù hữu bật, vị thế rất đẹp dành cho sự tôn vinh người anh hùng miền sơn cước đánh giặc phương Bắc bảo vệ bản làng. Nhìn từ xa, đền Bảo Hà rất uy nghi, tĩnh mặc. Phong cảnh thiên nhiên nơi đây cũng thật hữu tình: trên bến, dưới thuyền, xung quanh là núi rừng bao la, rộng lớn xanh mướt một màu.
Theo truyền thuyết kể lại, vào cuối đời Lê niên hiệu Cảnh Hưng (1740 - 1786 ) khắp vùng Quy Hóa gồm Châu Thủy Vĩ và Châu Văn Bàn (thuộc Lào Cai bây giờ) luôn bị giặc vùng phương Bắc tràn sang cướp phá, giết hại dân lành. Trước cảnh đau thương tang tóc ấy, vị tướng họ Nguyễn được triều đình giao trọng trách khởi binh dẹp loạn vùng biên ải. Đội quân của ông tiến dọc sông Hồng đánh đuổi quân giặc, giải phóng Châu Văn Bàn và củng cố xây dựng Bảo Hà thành căn cứ lớn. Trong một trận chiến không cân sức với quân giặc, ông đã anh dũng hy sinh, thi thể ông trôi theo sông Hồng tới Bảo Hà thì dạt vào bờ. Nhân dân trong vùng đã vớt, an táng thi thể ông và lập đền thờ tại đây để ghi nhớ công đức to lớn của ông.
Hội chính đền Bảo Hà được tổ chức vào ngày 17 tháng 7 âm lịch hàng năm (ngày giỗ tướng Hoàng Bảy), thu hút đông đảo du khách trong và ngoài vùng đến dự. Trong lễ hội có tổ chức rước kiệu, tế thần, dâng hương tưởng niệm, cùng các hoạt động văn hoá - thể thao khác. Ngoài những ngày lễ hội, những ngày thường (đặc biệt là vào mùa xuân) khách thập phương trong cả nước vẫn thường xuyên tụ họp tại đây để thắp hương tưởng niệm, cầu an, cầu lộc.
Người Bảo Hà tự hào với ngôi đền thiêng Hoàng Bảy đã được xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa Quốc gia. Không chỉ là nơi non nước hữu tình, đền Bảo Hà linh thiêng còn là địa chỉ quen thuộc của giới hầu bóng cả nước. Ở đây quanh năm hương khói mịt mờ. Vào những ngày đầu năm và mười bảy tháng Bảy hội đền giỗ ông thì không thể chen chân. Còn nhiều chuyện có thể bàn quanh các giá đồng. Ở góc độ khoa học, hầu bóng là hình thức xả treess hiệu nghiệm. Các vị có căn có cốt phải theo cửa đền, mỗi năm đôi lần đi hầu, được nhập mình vào các giá quan, giá chầu, giá cô, giá cậu, được nghe văn hát nịnh rồi được ngồi ban phát lộc, tự nhiên thấy người trở nên vui vẻ, thông thoáng, thấy như mình được giải thoát. Ở góc độ văn hóa dân gian, nhờ người lên đồng mà những nhân vật huyền thoại như Hoàng Bơ, Hoàng Bảy, Hoàng Mười, Ông Tuần Tranh, từng có công với đất nước với dân được người đời nhớ tới trong các giá quan, giá cô, giá cậu. Những cô Bơ, cô bé Tân An, cô bé Bắc Lệ, cô bé Thượng ngàn gần gũi như người thường quanh ta. Đặc biệt không thể không đánh giá cao những lời hát của cung văn luôn đầy sáng tạo, và rất đời khi đưa những lời ca mới vào các giá đồng ăn nhập và sinh động. Cuộc sống thật là lạ, hầu bóng vốn là một sinh hoạt tâm linh của đồng bằng lại lẩn khuất vào miền núi xa xôi thành những địa chỉ quen thuộc của tất cả những ai có căn đồng trong cả nước.
Đến thăm di tích đền Bảo Hà rất thuận lợi vì có nhiều đường giao thông đi lại. Du khách có thể đi bằng đường bộ, đường thủy hay đường sắt. Đền đã và đang được đầu tư xây dựng bằng nguồn tiền công đức và ngân sách Nhà nước để địa chỉ du lịch tâm linh này ngày càng hoàn thiện hơn.
TRÍ MINH Sưu tầm